Gezondheidsvaardigheden

Laatste update: 18 juni 2020

Door: GGDAdmin

Minder goede gezondheid bij beperkte gezondheidsvaardigheden
Gezondheidsvaardigheden zijn de vaardigheden van mensen om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij het nemen van gezondheid gerelateerde beslissingen. (Pharos: Factsheet laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden 2020) Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben vaker een slechtere gezondheid en anderhalf tot tweemaal hogere kans om eerder te sterven.

Slechtere gezondheid, hoger sterftecijfer
Astma en COPD, diabetes, kanker, cardiovasculaire aandoeningen en psychische problemen komen vaker voor bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Deze relatie is duidelijk te zien bij ouderen, laagopgeleiden en niet-westerse migranten. Wonen in een achterstandsbuurt vergroot de gezondheidsverschillen. (Pharos: Factsheet laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden 2020)

Minder zelfredzaam en samenredzaam
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn vaak laaggeletterd. (Stichting Lezen en Schrijven: Rapport Spreiding van geletterdheid in Nederland, 2016) Dit betekent dat zij in het dagelijkse leven moeite hebben met het lezen en begrijpen van folders, websites, bijsluiters en formulieren. Hierdoor zijn ze minder zelfredzaam en vaker afhankelijk van begrip en praktische steun van familie, buren en kennissen. Ook zijn ze minder sociaal actief, waardoor ze beperkt samenredzaam zijn en niet goed terug kunnen vallen op hun sociale netwerk.

Geschat percentage laaggeletterden in Flevoland onder 15 tot 65-jarigen [2016] (Regionale Gezondheidsinformatie [RGI], 2016)

Gemeente	Percentage laaggeletterden
Almere	17%
Dronten	11%
Lelystad	16%
Noordoostpolder	16%
Urk	16%
Zeewolde	11%
Flevoland	16%
Nederland	12%

< > Scroll om meer van de tabel te zien.

Hogere werkloosheid en zorggebruik
Onder laaggeletterden is een hogere werkloosheid; ze maken vaker gebruik van een vervangend inkomen. (Pharos: laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden 2020) (Volksgezondheid Toekomstverkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid: Wat zijn de mogelijke oorzaken en gezondheidsgevolgen van weinig gezondheidsvaardigheden?, 2013) Ook het zorggebruik (huisarts en ziekenhuis) is hoger. Zij maken echter minder vaak gebruik van preventieve zorg en nazorg.

Opleiding, omgeving en onderhoud
Er zijn geen specifieke oorzaken voor beperkte gezondheidsvaardigheden of laaggeletterdheid. (Volksgezondheid Toekomstverkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid: Wat zijn de mogelijke oorzaken en gezondheidsgevolgen van weinig gezondheidsvaardigheden?, 2013) Wel zorgen de volgende kenmerken voor een grotere kwetsbaarheid (Pharos: laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden 2020):

leer- en gedragsproblemen (concentratiestoornis, dyslexie);
taalachterstand door andere taal of dialect thuis;
opgroeien in een ‘taalarme’ omgeving (weinig gesproken/geschreven taal);
groot schoolverzuim en weinig opleiding;
onvoldoende aandacht/begeleiding op school;
lezen, schrijven of rekenen onvoldoende onderhouden.

Beperkte gezondheidsvaardigheden signaleren
Beperkte gezondheidsvaardigheden zijn te herkennen aan onderstaande kenmerken van laaggeletterdheid (Pharos: Factsheet laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden 2020):

te laat of op de verkeerde dag komen;
ongemakkelijk of boos worden bij te veel vragen;
moeite met vertellen chronologisch verhaal;
vermijden lees- en schrijfsituaties;
leeftijd;
beperkt aantal jaren voortgezet onderwijs.

Kies hier uw gemeente of Flevoland. De website onthoudt uw keuze

Data weergeven voor:

Veel laaggeletterden in Flevoland
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn vaak laaggeletterd en hebben vaker een minder goede gezondheid. Lezen, begrijpen en toepassen van gezondheidsinformatie gaat dan moeizaam. Het percentage laaggeletterden in Flevoland is in 2016 geschat op ruim 16%. (Regionale Gezondheidsinformatie [RGI], 2016)(Stichting Lezen en Schrijven: Rapport Spreiding van geletterdheid in Nederland, 2016)

Het percentage laaggeletterdheid is hoog ten opzichte van het landelijk gemiddelde (12%) en andere provincies. Laaggeletterdheid vraagt in Flevoland veel aandacht, vanwege de negatieve invloed op de zelfredzaamheid, gezondheid en participatie van inwoners.

In Flevoland betekent dit dat bijna één op elke zes inwoners minder profiteert van de zorgmogelijkheden en andere voorzieningen. Zij zijn vaker afhankelijk van begrip en praktische steun van familie, buren en kennissen. Echter, door hun laaggeletterdheid zijn ze mogelijk minder sociaal actief en vallen daardoor ook minder snel terug op hun sociale netwerk.

Effectieve aanpak
Een effectieve aanpak van gezondheidsachterstand begint met het in kaart brengen van de gevolgen van laaggeletterdheid voor inwoners en hun kinderen

Meer aandacht nodig voor laaggeletterden
Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn vaak laaggeletterd en hebben vaker een minder goede gezondheid. Lezen, begrijpen en toepassen van gezondheidsinformatie gaat dan moeizaam. In 2016 is het percentage laaggeletterden in Almere geschat op 17%. In Flevoland is dit 16%. (Regionale Gezondheidsinformatie [RGI], 2016)(Stichting Lezen en Schrijven: Rapport Spreiding van geletterdheid in Nederland, 2016)

Het percentage laaggeletterden is hoog ten opzichte van het landelijk gemiddelde (12%) en andere provincies. Laaggeletterdheid vraagt veel aandacht, vanwege de negatieve invloed op de zelfredzaamheid, gezondheid en participatie van inwoners.

In Almere betekent dit dat één op elke zes inwoners minder profiteert van de zorgmogelijkheden en andere voorzieningen. Zij zijn vaker afhankelijk van begrip en praktische steun van familie, buren en kennissen. Echter, door hun laaggeletterdheid zijn ze mogelijk minder sociaal actief en vallen daardoor ook minder snel terug op hun sociale netwerk.